Jak wynika z danych, Polska wciąż znajduje się w czołówce krajów europejskich pod względem dynamiki rozwoju rynku fotowoltaiki i przyrostu nowych mocy. Mimo to przed polską branżą farm fotowoltaicznych wciąż stoi wiele wyzwań, częściowo związanych z kryzysem energetycznym i licznymi barierami administracyjnymi. Z jakimi problemami spotykają się dziś inwestorzy działający w branży fotowoltaiki i w jaki sposób mogą sobie z nimi radzić?

Problemy związane z pozyskiwaniem terenów pod farmy fotowoltaiczne

Zgodnie z przepisami prawa farmy fotowoltaiczne mogą być budowane na terenie o IV lub niższej klasie ziemi, jak również na nieużytkach rolnych. Co ważne, realizacja tego typu inwestycji musi być zgodna z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, uchwalonego przez radę danej gminy. Niestety, w tym momencie inwestorzy napotykają na pierwsze schody – obszar naszego kraju w przeważającej większości nie jest objęty tym planem.

Niepokojącą informacją dla inwestorów jest również fakt, że pod obrady Sejmu trafiła w ostatnim czasie nowa ustawa o planowaniu przestrzennym. Zgodnie z jej treścią od 2026 roku rolnicy nie będą mogli dzierżawić pod farmy fotowoltaiczne gruntów IV klasy, co stanowi niemal 40% wszystkich gruntów rolnych w Polsce. Co więcej, decyzje o warunkach zabudowy będą obowiązywały przez maksymalnie pięć lat, co wprowadzi dodatkowe utrudnienia dla inwestorów realizujących projekty związane z budową farm fotowoltaicznych. Może się bowiem okazać, że przy zaawansowanych inwestycjach inwestorzy będą musieli kilkukrotnie pozyskiwać decyzję o warunkach zabudowy, co mocno wydłuży cały proces związany z budową i zwiększy obciążenie organów administracji.

Wyzwania techniczne w produkcji energii z farm fotowoltaicznych

Nie da się ukryć, że energia słoneczna jest dziś uważana za przyszłościowe źródło energii o ogromnym potencjale. Niestety, często słyszy się też opinie, że stabilność i niezawodność tego typu konstrukcji wciąż pozostawia wiele do życzenia. Taka instalacja nie jest obojętna na zmiany pogody, a ze względu na trudności w określeniu poziomu nasłonecznienia ryzyko niestabilności w wyniku zmian częstotliwości i napięcia jest bardzo duże.

Rozwiązaniem tego problemu mogą okazać się natomiast nowoczesne urządzenia służące do magazynowania energii, które zapewniają stały dostęp do sieci – nawet przy ograniczonej produkcji energii słonecznej. Dzięki nim jesteśmy w stanie utrzymać częstotliwość i napięcie sieci na względnie stałym poziomie, zachowując tym samym kontrolę nad utrudnieniami technicznymi w pracy instalacji.

Jakie są ograniczenia prawne dotyczące farm fotowoltaicznych w Polsce?

Ograniczenia prawne związane z planowaniem przestrzennym to nie jedyne regulacje związane z budową i eksploatacją farm fotowoltaicznych. Inwestorzy, którzy planują realizację projektu instalacji PV muszą uwzględnić w nim także informacje na temat podstawowych parametrów technicznych dotyczących urządzeń, wykorzystywanych technologii oraz mocy.

Co ważne, inwestorzy są zobowiązani do uzyskania 4 podstawowych pozwoleń na rozpoczęcie budowy elektrowni słonecznej. Każdy z tych dokumentów jest z kolei wydawany dopiero po złożeniu pełnej dokumentacji wraz ze stosownymi wnioskami od odpowiednich instytucji. Są to:

• decyzja środowiskowa, którą można uzyskać po złożeniu wniosku, karty informacyjnej, dokumentu potwierdzającego prawo do użytkowania działki, wypisu z Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego, a także wypisu z rejestru gruntów, mapki działki wraz z działkami w odległości 100 metrów od terenu inwestycji, KRS inwestora oraz potwierdzenia opłaty skarbowej;
• warunki zabudowy, czyli dokument stanowiący alternatywę dla Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego określonej działki. Jest on niezbędny w sytuacji, gdy dla danego terenu nie ma dostępu do MPZP;
• uzyskanie przyłącza u Operatora Sieci Dystrybucyjnej;
• pozwolenie na budowę, które można uzyskać po dostarczeniu odpowiedniego wniosku, projektu budowlanego, decyzji środowiskowej, warunków zabudowy, dokumentów potwierdzających prawo do użytkowania nieruchomości oraz potwierdzenia opłaty skarbowej.

Na koniec inwestor powinien ubiegać się o uzyskanie koncesji Urzędu Regulacji Energetyki, która jest niezbędna w przypadku farm fotowoltaicznych o mocy przekraczającej 500 kWh. Po założeniu farmy fotowoltaicznej inwestor musi dostarczyć także dokumentację potwierdzającą prawo do użytkowania, promesę, mapkę geodezyjną oraz prognozowany bilans finansowy na kolejne 3 lata.